Εικόνα 1 (από Sky & Telescope, May 2006)Αυτή την άνοιξη έχουν περάσει 10 χρόνια από τότε που ο κομήτης Hyakutake πέρασε πολύ κοντά στη Γη (σε απόσταση 15,3 εκατομμυρίων χιλιομέτρων) και ήταν ορατός με γυμνό μάτι. Για τη δέκατη επέτειο ένας άλλος κομήτης, ο περιοδικός επισκέπτης 73P/Schwassmann-Wachmann 3, θα περάσει πιο κοντά στη Γη το Μάιο. Δεν θα είναι τόσο λαμπρός, αλλά θα είναι ορατός και με γυμνό μάτι αργά το βράδυ σε περιοχές που ο ουρανός είναι σκοτεινός. Βέβαια, καλύτερα θα μπορεί να παρατηρηθεί με κιάλια ή τηλεσκόπιο. Επί πλέον, μια έκρηξη και ένα μερικό κομμάτιασμα του πυρήνα του κομήτη, που παρατηρήθηκε το 1995, προκαλεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην επανεμφάνισή του.
Ο κομήτης Schwassmann-Wachmann 3 πέρασε κοντά από τον Αρκτούρο (το λαμπρότερο αστέρα στον αστερισμό του Βοώτη) στο τέλος Μαρτίου, συνέχισε το δρόμο του κατά το πρώτο μισό του Απρίλη με κατεύθυνση το Βόρειο Στέφανο (Corona Borealis) κινούμενος κατά 1 μοίρα τόξου ανά ημέρα. Κατά το τέλος Απριλίου πέρασε από τον Ηρακλή (Hercules) και ήταν λαμπρός ως αστέρας 5ου μεγέθους σε ένα ουρανό χωρίς φεγγάρι. Στις αρχές Μαΐου ο κομήτης Schwassmann-Wachmann 3 θα βρεθεί ακόμη πιο βόρεια και σε μια απόσταση από τη Γη ίση με 0.1 αστρονομικές μονάδες (15 εκατομ. χιλιόμετρα) και πιθανόν το μέγεθός του να φτάσει το 4. (Υπενθυμίζεται ότι 1 αστρονομική μονάδα (a.u.) είναι η απόσταση Γης-Ήλιου και ισούται με 150 εκατομ. χιλιόμετρα). Στις 12 Μαΐου θα φτάσει στο πλησιέστερο προς τη Γη σημείο, σε απόσταση 0.079 αστρονομικές μονάδες (11,85 εκατομ. χιλιόμετρα). Αυτό είναι το πιο κοντινό προς τη Γη σημείο στο οποίο πέρασε κομήτης από την εποχή του κομήτη IRAS-Araki-Alcock το Μάϊο 1983 και η 12η πιο κοντινή προσέγγιση στην ιστορία των κομητών.
Για μερικές μέρες γύρω από την πιο κοντινή προσέγγιση ο κομήτης θα φαίνεται εκτεταμένος, «φουσκωμένος» και ίσως δύσκολα διακριτός – λόγω της λαμπράς σελήνης – καθόσον κινείται κατά 6 μοίρες ανά ημέρα δια μέσου των αστερισμών της Λύρας (Lyra), του Κύκνου (Cygnus), της Αλεπούς (Vulpecula) και του Πηγάσου (Pegasus).
Κατά τις 5 πμ. στις 8 Μαΐου ο κομήτης θα περάσει πολύ κοντά (σε απόσταση 2 λεπτών τόξου) από το σχετικά μικρό δακτυλιοειδές νεφέλωμα Μ57 στον αστερισμό της Λύρας. Κατά το τέλος Μαΐου ο κομήτης βρίσκεται μέσα στον πρωινό ουρανό του ανατέλλοντος Ηλίου καθόσον κινείται νότια προς τους αστερισμούς των Ιχθύων (Pisces) και του Κήτους (Cetus).
Στις 6 Ιουνίου, σχεδόν ένα μήνα μετά την προσέγγισή του προς τη Γη, ο κομήτης θα φτάσει στο περιήλιο της τροχιάς του, σε απόσταση 0.939 αστρονομικές μονάδες (140,85 εκατομ. χιλιόμετρα) από τον Ήλιο. Τότε θα είναι περίπου 5ου μεγέθους και θα φαίνεται από το νότιο ημισφαίριο στό μέσον του ουρανού προς το βορειο-ανατολικό ουρανό πριν την αυγή. Στο τέλος Ιουνίου θα φτάσει το 7ο μέγεθος και θα φαίνεται από το νότιο ημισφαίριο στην αρχή του λυκαυγούς.
Η διαδρομή του κομήτη ανάμεσα στους αστερισμούς για το χρονικό διάστημα από τα μέσα Μαρτίου μέχρι τα μέσα Ιουνίου φαίνεται στις παρακάτω εικόνες 2 και 3. Στον πίνακα που παρατίθεται πιο κάτω δίνονται ορισμένα στοιχεία του κομήτη, όπως η ορθή αναφορά (R.A.), η απόκλιση (Dec), ο αστερισμός (Const.) όπου θα βρίσκεται, το μέγεθός του (Mag) και οι αποστάσεις του από τη Γη και τον Ήλιο σε αστρονομικές μονάδες (a.u.).
Εικόνα 1 (από Sky & Telescope, May 2006)
Eικόνα 2 (από Sky & Telescope, May 2006)
Εικόνα 3 (από Sky & Telescope, May 2006)
Πίνακας 1 (από Sky & Telescope, May 2006)
Ο κομήτης Schwassmann-Wachmann 3 ανακαλύφτηκε από τους Arnold Schwassmann και Arno Arthur Wachmann στις 2 Μαϊου 1930 πάνω σε φωτογραφικές πλάκες που πάρθηκαν στο αστεροσκοπείο του Αμβούργου στη Γερμανία στα πλαίσια ενός προγράμματος για την παρατήρηση μικρών πλανητών.
Ο νέος κομήτης ήταν 10ου μεγέθους όταν ανακαλύφτηκε και χρειάστηκε 6 μήνες να φτάσει στο περιήλιο. Έφτασε το 6ο μέγεθος καθώς πέρασε πολύ κοντά στη Γη (0.0167 αστρονομικές μονάδες) στις 31 Μαϊου. Οι αστρονόμοι σε σύντομο χρονικό διάστημα προσδιόρισαν την τροχιακή του περίοδο με διάρκεια περίπου πέντε έτη. Πέρασαν αρκετά χρόνια χωρίς να παρατηρηθεί και μόλις το 1979 παρατηρήθηκε πάλι ο Schwassmann-Wachmann 3 από τους Johnston και Buhagiar στο αστεροσκοπείο Perth στην Αυστραλία.
Η εμφάνισή του το 1995 δεν αναμενόταν να σημειωθεί, καθόσον ο κομήτης παρέμενε αρκετά αμυδρός και ήταν σε απόσταση από τη Γη μεγαλύτερη από 1 αστρον. μονάδα. Όμως το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους οι αστρονόμοι που παρατηρούσαν τον κομήτη στα ραδιοκύματα σημείωσαν μια έκρηξη. Το γεγονός επιβεβαίωσαν και ερασιτέχνες αστρονόμοι και η λαμπρότητα του κομήτη αυξήθηκε από το 13ο στο 8ο μέγεθος. Τον Οκτώβριο έγινε 6ου μεγέθους και παρέμεινε έτσι λαμπρός μέχρι το Δεκέμβριο του 1995. Τότε οι αστρονόμοι, χρησιμοποιώντας δύο μεγάλα τηλεσκόπια στο αστεροσκοπείο La Silla στη Χιλή, ανακάλυψαν πολλαπλό πυρήνα μέσα στην κεφαλή του κομήτη. Ο πυρήνας του κομήτη είχε διασπαστεί! Μερικά κομμάτια εμφανίστηκαν και κατά την επανεμφάνισή του το 2000-2001. Κατά την τωρινή του εμφάνιση το κομμάτι C ήταν εκείνο που φάνηκε πρώτο. Δύο πολύ αμυδρότερα κομμάτια, τα Β και E, φάνηκαν επίσης το 2000-2001. Το κομμάτι Β φάνηκε επίσης τον Ιανουάριο του 2006 και στο τέλος Φεβρουαρίου ήταν κατά 2 μεγέθη αμυδρότερο από το κομμάτι C. Το ερώτημα είναι: πρόκειται για ένα διπλό κομήτη;
Εικόνα 4.
Το διαστημικό τηλεσκόπιο Ηubble δίνει αυτές τις μέρες στους αστρονόμους εκπληκτικές εικόνες του κομήτη Schwassmann-Wachmann 3 καθώς αυτός διαλύεται. Οι παρατηρήσεις αυτές παρέχουν μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία για να μελετήσουν την αποσύνθεση του πυρήνα ενός κομήτη.
Ο κομήτης προς το παρόν αποτελείται από περισσότερα από 33 ξεχωριστά κομμάτια, που ονομάζονται αλφαβητικά Α, Β, C......, και εκτείνονται κατά μήκος μερικών μοιρών στον ουρανό (ο ¨Ηλιος και η Σελήνη έχουν μια φαινόμενη διάμετρο περίπου μισής μοίρας). Παρατηρήσεις από το έδαφος έχουν δείξει γεγονότα με αύξηση της λαμπρότητας ορισμένων κομματιών, πράγμα που δείχνει ότι αυτά εξακολουθούν να διασπώνται και πιθανόν μερικά από αυτά να εξαφανιστούν.
Το Hubble παρατήρησε δύο από αυτά τα κομμάτια, το Β και G, αμέσως μετά τις μεγάλες εκρήξεις. Οι εικόνες που προέκυψαν αποκαλύπτουν ότι συντελείται μια ιεραρχική διαδικασία αποσύνθεσης, στην οποία τα μεγαλύτερα κομμάτια διασπώνται σε άλλα μικρότερα. Με κατάλληλη ανάλυση των δεδομένων του Hubble και άλλων αστεροσκοπείων, καθώς ο κομήτης θα πλησιάζει τη Γη και τον Ήλιο, θα αναζητηθούν οι μηχανισμοί διάσπασης του κομήτη Schwassmann-Wachmann 3. Στις παρακάτω εικόνες φαίνεται η συνεχιζόμενη διαδικασία διάσπασης.
Εικόνες από http://www.esa.int/esaSC/SEMZQJOFGLE_index_0.html
Αριστερά: τρεις διαδοχικές εικόνες που δείχνουν τη θεαματική διάσπαση του κομήτη
Μέσον: Δύο εικόνες (πάνω και κάτω) που δείχνουν το κομμάτι Β
Δεξιά: εικόνα του κομματιού G (άνω), και εικόνα του κομήτη από παρατηρήσεις από το έδαφος (κάτω)
Η παρατήρηση του κομήτη μπορεί να γίνει με κυάλια ή με μικρά τηλεσκόπια. Για τον εντοπισμό του μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι εικόνες 2 και 3, καθώς και τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα.
Ο κομήτης θα παρατηρηθεί από το Γεροσταθοπούλειο Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπείο κατά τις ημέρες που θα πλησιάσει αρκετά τη Γη (γύρω στις 12 Μαΐου). Η είσοδος στο αστεροσκοπείο κατά τη 12 Μαΐου θα επιτραπεί για κάθε ενδιαφερόμενο.
Από το Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπείο
Πηγή πληροφοριών: Sky & Telescope, May 2006, http://www.esa.int/esaSC/SEMZQJOFGLE_index_0.html