Ὁμιλία τοῦ Ἀκαδημαϊκοῦ Γεωργίου Κοντοπούλου
ἀπὸ τὴν ἐκδήλωση τῆς 30-4-2009 στὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν
γιὰ τὴν 100ετηρίδα τοῦ καθηγητοῦ Καίσαρος Ἀλεξόπουλου

Θὰ πῶ μόνο μερικὲς προσωπικὲς ἀναμνήσεις μου ἀπὸ τὸν Καθηγητὴ Καίσαρα Ἀλεξόπουλο. Ὁ Καίσαρ Ἀλεξόπουλος ὑπῆρξε ἕνας κατ᾿ ἐξοχὴν καθηγητὴς στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν. Ἐδίδαξε Φυσικὴ σὲ πάρα πολλὲς γενεὲς φοιτητῶν. Θυμᾶμαι ὅταν ἤμουν πρωτοετὴς φοιτητής, ὅτι τὸ ἀμφιθέατρο τῆς ὁδοῦ Σόλωνος ἦταν γεμάτο ἀσφυκτικὰ σὲ κάθε του μάθημα. Δύο ἦσαν τότε οἱ βασικοὶ καθηγητὲς Φυσικῆς, ὁ ἀείμνηστος Δ. Χόνδρος καὶ ὁ Κ. Ἀλεξόπουλος. Ὁ Χόνδρος διάνθιζε τὸ μάθημά του μὲ ἱστορίες, μὲ ἀνέκδοτα, μὲ παραδείγματα ποὺ μᾶς ἄρεσαν καὶ μᾶς ἐντυπωσίαζαν, ἀλλὰ ὁ Κ. Ἀλεξόπουλος μᾶς μάθαινε Φυσικὴ συστηματικά, τὸ ἕνα κεφάλαιο μετὰ τὸ ἄλλο. Εἶχα σαφῆ τὴν αἴσθηση μετὰ ἀπὸ κάθε μάθημα ὅτι σήμερα ἔμαθα αὐτὸ καὶ αὐτό. Ὑπῆρχαν βέβαια καὶ τὰ βιβλία του, τὰ ὁποῖα ἦσαν ἐξαιρετικά, καὶ δὲν ἄφηναν σὲ τίποτα ἀμφιβολίες. Ὁ Κ. Ἀλεξόπουλος δημιούργησε μία παράδοση ποὺ παρέμεινε ζωντανὴ μέχρι σήμερα.

Ἦταν αὐστηρὸς μὲ τοὺς συνεργάτες του, ὅπως ἦταν αὐστηρὸς πρὸς τὸν ἑαυτόν του, ἀλλὰ πάντοτε δίκαιος. Πολὺ ἀργότερα, μόλις εἶχα ἐκλεγεῖ καθηγητὴς στὸ Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, συνάντησα τὸν Κ. Ἀλεξόπουλο στὸ διάδρομο. Μὲ σταμάτησε καὶ μοῦ εἶπε: «Ἐσεῖς δὲν εἶσθε ποὺ ἐξελέγητε πρόσφατα καθηγητὴς στὴ Θεσσαλονίκη;» «Ναί», τοῦ εἶπα χαρούμενος. Τότε μοῦ ἔδωσε τὸ χέρι του καὶ μοῦ εἶπε: «Τὰ συλλυπητήριά μου, κύριε». Ἔμεινα κατάπληκτος . «Γιατί, κ. καθηγητά;» τὸν ρώτησα. Καὶ μοῦ ἀπάντησε «Παρακολουθῶ τὴν ἐπιστημονική σας πορεία καὶ εἶχα πολλὲς ἐλπίδες γιὰ τὴν ἐπιστημονική σας ἐξέλιξη. Τώρα ὅμως εἶστε χαμένος. Θὰ ἀναλάβετε μαθήματα, ἐπιτροπές, συνεδριάσεις κλπ. καὶ δὲν θὰ σᾶς μένει χρόνος γιὰ ἐπιστήμη». Διαμαρτυρήθηκα ὅτι θὰ ἔκανα περισσότερα ἀπὸ πρίν, ἀλλὰ δὲν μὲ πίστευε. Τότε στὸ τέλος τοῦ πρότεινα: «Βάζουμε ἕνα στοίχημα κ. καθηγητά; Ἂν σὲ 20 χρόνια δὲν ἔχω κάνει αὐτὰ ποὺ θὰ περιμένατε ἀπὸ μένα, θὰ παραδεχθῶ ὅτι ἀπέτυχα. Ἀλλὰ ἂν εἶσθε τότε ἱκανοποιημένος ἀπὸ μένα, θὰ παραδεχθεῖτε ὅτι κάνατε λάθος». Συμφώνησε. Ἔκτοτε εἶχα τὴν εὐκαιρία νὰ συνεργασθῶ μαζί του σὲ διάφορους τομεῖς, ὅπως στὸ Πανεπιστήμιο Πατρῶν καὶ στὸ Ἐθνικὸ Ἵδρυμα Ἐρευνῶν. Ὁ Κ. Ἀλεξόπουλος ἐργάστηκε σκληρὰ γιὰ νὰ βοηθήσει τὰ Ἱδρύματα αὐτά.

Τὸ καταπληκτικὸ μὲ τὸν Κ. Ἀλεξόπουλο εἶναι ὅτι ἐνῶ εἶχε τόσα καθήκοντα διδασκαλίας, ἐξετάσεων, διδακτορικῶν καὶ συγγραφικὸ ἔργο, ποτὲ δὲν ἄφησε τὴν ἐπιστημονική του δραστηριότητα, καὶ παρακολουθοῦσε συστηματικὰ τὶς νεώτερες ἐξελίξεις στὴ Φυσική. Ἀκόμη καὶ σήμερα, στὰ 100 του χρόνια, κάθε φορὰ ποὺ θὰ μιλήσουμε στὸ τηλέφωνο ἢ στὸ σπίτι του, μὲ ρωτάει «Τί νεώτερα ὑπάρχουν στὴ Φυσική;» Εἶναι χαρακτηριστικὸ τὸ προτελευταῖο βιβλίο του μὲ τίτλο «Νεώτερα ἀπὸ τὴ Φυσική», ποὺ περιγράφει μὲ σαφῆ τρόπο τὶς τελευταῖες ἐντυπωσιακὲς ἐξελίξεις σὲ ὅλους τους κλάδους τῆς Φυσικῆς.

Τὸ τελευταῖο του βιβλίο εἶναι κάτι διαφορετικό: περιέχει πειράματα Φυσικῆς γιὰ παιδιά, ποὺ μποροῦν νὰ γίνουν μὲ ἁπλὰ μέσα. Αὐτὸ τὸ βιβλίο δείχνει τὴν ἰδιαίτερη ἀγάπη του γιὰ τὴν πειραματικὴ φυσική, ποὺ διατήρησε ἀνέπαφη μέχρι σήμερα. Τὸ πιὸ σημαντικὸ εἶναι αὐτὸ ποὺ μοῦ εἶπε σχετικά: «Ὅλα αὐτὰ τὰ πειράματα, μὲ πολὺ ἁπλὰ ὑλικά, τὰ ἔκανα μόνος μου, γιὰ νὰ εἶμαι βέβαιος ὅτι μπορεῖ νὰ τὰ κάνει καὶ ἕνα παιδί». Ἡ ἀγάπη του στὰ παιδιὰ καὶ στοὺς μαθητές του, μαζὶ μὲ τὴν ἀγάπη του γιὰ τὴ Φυσική, εἶναι κάτι ποὺ διατήρησε ζωντανὸ σ᾿ ὅλη του τὴ ζωή.

Δὲν θ᾿ ἀναφερθῶ στὴν ἄλλη δράση του γιὰ τὴν ὁποία μᾶς μίλησε ὁ κ. Χριστοφόρου. Θὰ μνημονεύσω μόνον ἕνα περιστατικὸ ποὺ δείχνει τὸν θαρραλέο καὶ ἀδάμαστο χαρακτῆρα του. Τὸ 1971 ἦταν Πρύτανης τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, ὅταν ἡ χούντα διόρισε ἕνα πλῆθος ἐπικουρικῶν καθηγητῶν χωρὶς νὰ προκηρυχθοῦν οἱ θέσεις τους καὶ νὰ γίνουν ἐκλογὲς ἀπὸ τὶς ἁρμόδιες σχολές. Ἐπίσης διόρισε καθηγητὲς μὲ διατάγματα παρὰ τὴν ἀπορριπτικὴ κρίση τους ἀπὸ τὶς Σχολές. Ὁ Κ. Ἀλεξόπουλος ἀγωνίστηκε γιὰ νὰ ἀποτραπεῖ αὐτὸ τὸ κακὸ καὶ ἔκανε προσφυγὴ στὸ Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας. Ἀλλὰ τὸ Σ.τ.Ε δὲν τόλμησε νὰ ἔλθει σὲ ἀντίθεση μὲ τὸ καθεστὼς καὶ ἀπέρριψε τὴν προσφυγὴ τοῦ Κ. Ἀλεξοπούλου μὲ τὴν ἁπλὴ δικαιολογία ὅτι οἱ διορισμοὶ ἦσαν σύμφωνοι μὲ τὴ συντακτικὴ πράξη τῆς χούντας. Ὅταν πιὰ ὁ Κ. Ἀλεξόπουλος εἶδε ὅτι τίποτε δὲν ἐγίνετο ὑπέβαλε τὴν παραίτησή του ἀπὸ Πρύτανης τοῦ Πανεπιστημίου. Μάλιστα ἐνῶ ὁ τότε ὑπουργὸς δὲν ἀπεδέχθη τὴν παραίτησή του ὁ Κ. Ἀλεξόπουλος ἐπανῆλθε καὶ ἔθεσε στὸ Ὑπουργεῖο τὸ δίλημμα, ἢ νὰ διορθώσει τὰ γενόμενα, ἢ νὰ κάνει δεκτὴ τὴν παραίτησή του. Καὶ τελικὰ ἡ παραίτησή του ἔγινε δεκτὴ τὸ 1972. Ἔχω μία ἐπιστολὴ τοῦ καθηγητοῦ Κ. Ἀλεξοπούλου πρὸς τοὺς καθηγητὲς τοῦ Πανεπιστημίου, ὅπου ἐξηγεῖ τὴ στάση του. Ἡ πράξη του ἦταν ἰδιαίτερα τολμηρὴ γιατὶ θεωρήθηκε ὡς ἀντίδραση πρὸς τὸ καθεστώς. Ἀλλὰ ἔτσι κέρδισε τὸ σεβασμὸ τῶν συναδέλφων του.

Σὲ πολλὲς περιπτώσεις ὁ Καθηγητὴς Ἀλεξόπουλος ἔδειξε τὸ θάρρος του καὶ τὴν ἀδάμαστη προσωπικότητά του. Ὑπῆρξε ὁ εὐπατρίδης, ὁ τίμιος, ὁ ἀδέκαστος, ὁ αὐστηρὸς ἀλλὰ δίκαιος καθηγητὴς ποὺ ἐνέπνευσε τόσες γενεὲς ἐπιστημόνων. Τὸ παράδειγμά του μᾶς ἐμπνέει ὅλους καὶ θὰ μᾶς μείνει ἀξέχαστο.